ترکمن سسی- نسل گذشته برای ارتباط با دیگران در اطراف خود و یا شهر و کشورهای دیگر با محدودیت‌های بسیاری روبرو بوده‌اند. مشکلات آنها برای یک ارتباط برای نسل جدید باور نکردنی است، اینکه برای اطلاع از حال عزیزان در شهر یا کشورهای دیگر، چند ماه برای رد و بدل کردن نامه‌ها طول می‌کشید.
این در حالی است که امروز برای ارتباط با کسی که در دورترین نقطه از شما قرار دارد علاوه بر اینکه چندین روش و راه وجود دارد این ارتباط به هر وسیله‌ای که باشد در عرض چند ثانیه قابل امکان است.
شبکههای اجتماعی و اپلیکیشنهای پیام‌رسان مرزهای جغرافیای را از میان برداشته و باعث شده‌اند انسان‌ها در تعامل با یکدیگر مرزی را احساس نکنند. این شبکه‌ها فضای ارتباط‌گیری فردی، اجتماعی و حتی تجاری را با دگرگونی مواجه کرده‌اند.
پیامرسانها در کنار شبکههای اجتماعی رسانه‌هایی محبوب در میان ایرانی‌ها هستند و از جمله رسانه‌های پرطرفدار در کشورمان محسوب می‌شوند. البته این گرایش به پیامرسانها نه تنها در ایران که موضوعی فراگیر در جهان است. تا پیش از این شبکههای اجتماعی به صورت مشخص بیشترین کاربر را در جهان داشتند اما به تازگی مشخص شده که تعداد کاربران فعال اپلیکیشنهای پیام‌رسان، بیشتر از تعداد کاربران فعال ماهانه شبکههای اجتماعی تراز اول دنیا شده است. (زومیت 1/21/95) مطالعه اخیری که از سوی موسسهDigital Vision بر روی 187 کشور از سراسر دنیا انجام شده است نشان می‌دهد که نرم‌افزارهای پیام‌رسان از گستردگی و اشاعه زیادی در کشورها برخوردار هستند.
آیا پیامرسانها، شبکههای اجتماعیاند؟
در اولین قدم آنچه رخ داده است پیام‌رسانان دیگر یک اپلیکیشن و بستر برای برقراری ارتباط مانند چت نیستند بلکه کارکردهای مشترکی با رسانه‌ها و شبکههای اجتماعی نیز دارند و می‌توان آنها را در زمره این رسانه‌ها به حساب آورد. این قابلیت در ایران به صورت ویژه‌ای قابل مشاهده است. به‌عنوان مثال تلگرام که ابتدا پیام‌رسانی ساده بود با توجه به عادت کاربران خود و نیازمندی آنها به یک رسانه اجتماعی قدرتمند تبدیل شد.
ایرانی‌ها در استفاده از پیامرسانها علاوه بر اینکه به‌عنوان فضایی برای چت‌های دونفره استفاده می‌کنند، آنها را به محلی برای گفتگو، تعامل و تبادل گروهی و انتشار یک‌سویه اطلاعات (رسانه و شبکه اجتماعی) تبدیل می‌کنند. قابلیت‌هایی از این دست باعث شده است تا ضریب نفوذ این رسانه افزایش یابد.
ایرانی‌ها در طول ده سال اخیر تجربه‌های مختلفی را در این زمینه کسب کرده‌اند؛ وی‌چت، تانگو، واتس‌اپ، وایبر و تلگرام از جمله پیامرسانها بوده‌اند که زمانی مورد استفاده در ایران بوده‌اند اما سوال این است که کارکرد واقعی این پیامرسانها چیست و ما چه استفاده‌ای از آنها می‌کنیم؟
از پیامرسانها چگونه استفاده کنیم؟
شرایط اجتماعی، کاری و ارتباطی به گونه‌ای است که همه ما با پیام رسان‌ها سر و کار داشته یا خواهیم داشت. به همین منظور باید بدانیم که چرا و چگونه باید از آنها استفاده کنیم تا دچار آسیب‌هایی که در شماره قبلی در استفاده نادرست از شبکههای اجتماعی اشاره کردیم، نشویم. در ادامه به نکاتی مهم در این باره اشاره می‌کنیم:
1. مراقب اعتیاد مجازی باشید: از مهم‌ترین آسیب‌ها در استفاده از پیامرسانها اتلاف وقت است باید بتوانیم وقت خود را در استفاده از آنها مدیریت کنیم. پیامرسانها مانند فضای اینترنت اعتیادآور هستند، برای حفاظت از این آسیب و اتلاف وقت نیاز است تا هدفمند به سراغ آنها برویم. برای این کار در انتخاب گروه‌ها و کانال‌ها دقت کرده و میزان وقتی که باید به این رسانه اختصاص دهیم را از قبل مشخص کنید برای این کار می‌بایست در کانال‌ها و گروه‌هایی که نیاز دارید عضو شده و بهترین و جامع‌ترین گروه یا کانال را در حوزه‌های مربوطه انتخاب کنید.
موردی دیگر که در ارتباط با زمان دراین حوزه از آن رنج می‌بریم استفاده نادرست در ساعاتی است که مربوط به استراحت افراد است. این شبکه‌ها نه تنها ساعت‌های استراحت فردی ما را –به اشتباه- تغییر داده است بلکه برخی افراد آسایش دیگران را نیز سلب کرده‌اند.
2. اخلاق فراموش نشود: رعایت اخلاق امری مهم است که در تعاملات مجازی خود نیز بدان احتیاج داریم؛ معمولا گروه‌های پیام‌رسان متشکل از افراد با فرهنگ‌های متفاوتی هستند و در گفتگو و تعامل‌هایمان نیاز داریم تا اخلاق را رعایت کرده، نسبت به انتخاب کلمات دقت کرده، بیان خوب و مهربانانه داشته، حرمت‌ها را حفظ کرده، اختلاف نظرها را پذیرفته و تحمل نقد را داشته و شیوه‌های درست گفتگو را بدانیم و در ضمن خود رای نباشیم!
3. در دام اتوبار اطلاعاتی نادرست نیفتیم: در این شبکه‌ها اطلاعات بسیاری به سوی ما می‌آید اما یقیناً همه این اطلاعات دقیق و صحیح نیست، برای اینکه درگیر اتوبار اطلاعاتی شبکههای اجتماعی نشویم باید صحت و سقم اطلاعات را بسنجیم و با دقت به اشتراک‌گذاری آنها بپردازیم. از راهکارهایی که در این باره به ما کمک می‌کند عضویت در کانال‌های معتبر و نقل از آنها است.
4. حریم خصوصی و دسترسیهایی که نباید بدهیم: در گروه‌های پر تعداد افرادی هستند که آنها را نمی شناسیم برای همین لازم است تا مراقب حریم خصوصی خود و دیگران باشیم. برای این کار باید بدانیم چه اطلاعاتی را چگونه به اشتراک گذاشته و چگونه با دیگران تعامل کنیم.
نکته‌ای دیگر که در زمینه مراقبت از حریم خصوصی دارای اهمیت است توجه به دسترسیهایی است که در هنگام عضویت به پیامرسانها می‌دهیم. این رسانه‌ها در ابتدای عضویت پیام‌هایی به ما می‌دهد که برای استفاده شما از امکانات آن پیام‌رسان چه مقرراتی و قواعدی دارد. باید دقت کنیم چه قوانینی را تایید و چه دسترسیهایی از گوشی در اختیار پیام رسان قرار می‌گیرد؛ ما می‌توانیم با توجه به اطلاعات ذخیره شده‌مان و نیازی که به پیام‌رسان داریم دسترسی‌های نرم افزار را تعریف و اطلاعات خود را نیز مراقبت کنیم.
5. سودبخش اما خطرناک: پیامرسانها بستری برای درآمدزایی شده‌اند اما به همان مقدار که می‌توانند در کسب درآمد و تعاملات مالی کار راه انداز، سودبخش و فرصت آفرین باشند، دارای تهدیدهای مخصوص به خود نیز هستند، در مقاله بعد در این‌باره تخصصی‌تر و جامع‌تر صحبت می‌کنیم.
عطاالله باباپور کارشناس ارشد رسانه و ارتباطات
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.