معرفی روستای اگری بوغاز از توابع شهرستان گنبد کاووس + تصاویر

ترکمن سسی :  در ادامه سریال معرفی و بررسی مسائل و مشکلات روستاهای ترکمن صحرا و استان گلستان این بار خبرنگار ما با خلاصه معرفی روستای اگری بوغاز ، با مردمان مهمان نواز و اصیل اين روستا گفتگو کرده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ترکمن سسی ، روستای اگری بوغاز (eqri boghoz) در فاصله 17 کیلومتری شمال شهرستان گنبد کاووس جنب جاده اینچه برون واقع شده است . ترکمن های ایران در منطقه ترکمن صحرا واقع در مرز شمالی [شرقي] ایران و جمهوری ترکمنستان و همچنین در قسمت شمال شرقی خراسان زندگی می کنند. اغلب ترکمن های ایران را طوایف یموت، گوکلان، سالیر و همچنین ساریق و تکه تشکیل می دهند.
مردم ترکمن اگر چه اصالت خود را حفظ کرده اند، سنتهای فراوانی را در گذر تاريخي چه در جنگهای قبیله یی، چه در جنگ با همسایگان و چه تحت تأثیر فرهنگ های مسلط همسایگان از دست داده اند، به طوری که پیگیری تاریخ آنان کار آسانی نیست.
این قوم بیش از هر کالایی به فرش های [دستباف]خود علاقمند بوده و آنها را به شکل ها و اندازه های گوناگون می بافته اند تا نیازهای متنوع زندگی کوچ نشینی و نیمه کوچ نشینی را برآورده سازد، نمادهای آن نوع زندگی [آنان ]را یادآوری کند و مایه ی شادی زندگی کوچ نشینی باشد.
بنیاد اقتصادی زندگی اغلب ترکمن ها، مثل همه ی عشایر، دامداری است. با وجود این، اوضاع جغرافیایی و سیاسی گاه امکانات بهتری مثل کشاورزی را فراهم می آورد. زنان عشایر و از جمله ترکمن ها در انواع بافته ها چنان هنرمند و كاردان بودند که با ساده ترین ابزارها مجموعه ی متنوع و شگفت انگیزی را ایجاد می کردند که گاه، به ویژه هنگام عروسی، به صورت تزييني بر روی شتر و اسب به نمایش گذاشته می شد. در عین حال، همین فرش ها، هر اندازه با دقت و زیبا بافته شده بود، زیر دست و پا و در طول حوادث زندگي پرماجرا از بین می رفت. به همین دلیل، تنها نمونه هایی باقی مانده است که یا پیشامد یا دست بیگانه یی که با اعجاب و تحسین به سوی آنها رفته، انواع قابل توجهی را از گزند روزگار مصون نگه داشته است.
به گفته اهالی ؛ وجه تسمیه نامگذاری  و شکل گیری روستا:
 اگری بوغاز در زبان ترکمنی به معنی محل جمع شدن آب جاری می باشد . آب های جاری از روستاهای عوض حاجی و امان گول تپه به این مکان جاری  و در این محل آب جمع می شده است و دامداران و گله داران از آب جمع شده جهت سیراب کردن دام های خود استفاده ه می نمودند و همین موضوع مهمترین عامل شکل گیری روستای اگری بوغاز است . در گذشته در نقاط مختلف روستا چاه هایی برای مهار و انبار آب های جاری احداث شده بود که در حال حاضر این چاه ها پر شده است .
موقعیت جغرافیایی :
 روستای اگری بوغاز از توابع بخش مرکزی شهرستان گنبد کاووس و در دهستان آق‌آباد قرار داشته و در فاصله 17 کیلومتری شمال گنبد کاووس جنب جاده گنبدكاووس به اینچه برون واقع شده است . از شمال به روستای چپرقویمه ، از شرق به زمین های کشاورزی عوض حاجی ، از غرب به جاده گنبد کاووس به اینچه برون و از جنوب به زمین های کشاورزی و شوره زار ها منتهی می شود . دارای راه آسفالت و خاکی است .

اقوام روستا :
تمامی اهالی روستا ترکمن و اکثرا از طایفه یموت ، اهل سنت حنفی مذهب هستند و اکثرا با هم نسبت خویشاوندی دارند .
جمعیت روستا :
بر اساس آخرین سرشماری این روستا دارای حدود 233 خانوار و 1000 نفر جمعیت  اعلام شده است.
امکانات روستا :
 آب ، برق ، تلفن ، در حال احداث ، پست بانک ، 3 باب مسجد ، زمین فوتبال ، مدرسه ابتدایی ، پروژه گاز رسانی  و  پارک کودک در حال احداث است .
وضعیت اشتغال اهالی روستا :
اکثرا اهالی روستا دامدار و کشاورز هستند و جمعی از اهالی نیز از بیکاری رنج می برند.
دامداران به پرورش گاو ، گوسفند ، شتر ، اسب و کشاورزان به کشت گندم ، جو ، کلزا و محصولات باغی مانند زیتون اشتغال دارند  . زمین های کشاورزی اهالی روستا حدود  2000 هکتار بوده  که 95% آن دیم است .  این مکان قابلیت کشت هندوانه وجود دارد اما به دلیل عدم وجود آب کافی قابل اجرا نیست .
جاذبه های گردشگری :
 در فصل بهار مراتع اطراف روستا سرسبز و رویش گل های لاله بصورت طبیعی زیبایی خاصی به روستا و پرورش اسب و شتر در این مراتع می بخشد که همین امر باعث جذب گردشگر از سراسر کشور به این روستا می شود . در روزهای تعطیل نیز برخی از هموطنان  به همراه خانواده و دوستان از زيبائي هاي طبيعت اطراف اين روستا بهره مند مي شوند.
آداب و رسوم :
عید قربان ، عید فطر ، نذر و صدقه عاشورا ، میلاد رسول اكرم (ص)، میلاد فرزند ،  نوروز ، قوقون ، ذکر خنجر ، کجاوه با شتر ، ضیافت به مناسبت های مختلف از آداب و رسوم روستای اقری بوغاز به شمار می رود .
لباس محلی در این روستا :
چأكمن: (chakmen): بالا پوشی است بلندتر از كتهای كنونی كه از كُرك شتر تهیه می شود. چأكمن تهیه شده از كرك ظریف و مرغوب را «اینچه چأكمن» و چأكمنی كه از كُرك زبر تهیه می شود یوغین چأكمن می نامند.
لباس محلی :
اوچمك یا سیلكمه: (ochmak):همان پوستین كه در هوای سرد استفاده می گردد و بنابه نوع پوستی كه از آن تهیه می شود، انواع مختلف دارد. و همانگونه كه ذكر گردید از پوست بره ی قره كول (5-6ماهه) و پوست گوسفند كه به رنگ زرد در می آورند،تهیه می گردد.
پوستین را از پوست گوسفند، پوست بره، آستین تنگ و دراز و دامنش تازیر زانو می رسد. در جلو پوستین دكمه و یاقلاب نیست ناچارا وقتی كه می پوشند با دو دست جلوی دامنش را می گیرند. تا از هم باز نشود. اگر آن را از پوست بره بدوزند «سلیكمه اوچمك» می نامند. پوستین دوزی به عهدة مردان است و زنان نیز همكاری می كنند.ابتدا برای دوختن هر پوستین، باید پنچ، شش پوست گوسفند یا هفت،هشت پوست. بره را تهیه می كنند. بعد از پوست كندن حیوان روی پوست آرد جو و نمك و دوغ می ریزند. شش هفت روز در آفتاب می ماند. و وقتی پوست خشك شد با خشت و آجر می مالند. و وقتی كه آنرا تكان دادند. كمی پوست انار ساییده شده و رنگ قرمز به رویش می ریزند و آب می پاشند و بعد از یك روز پوست را با دست می مالند تا نرم شود و بعد از برش می دوزند.
تلپك (telpek) كلاه پوستی با پشم های نسبتاً بلند كه انواع گوناگون داشت كه عبارتنداز: 1- دو مه تلپك. 2- بوخار تلپك. 3- شپیرما تلپك
 بوریك (Borik) یا عرقچین كه غالباً با نقوش گوناگون سوزن دوزی می شد و در برخی لهجه ها تاخیا (Tahga) یا تایخه (Taga) خوانده می شد.
باش آتار(چأشو): در ميان برخي از طوايف همچون يموت، روسريهاي به نام چأشو (Ga:sew) رواج داشت كه خود بر چند نوع است از قبيل: اريش چأشو. المنچه چأشو، آتلاز چأشو، قارتما چأشو، و چأشو چارقد كه عموماً به روسري مربع شكل و ابريشمين اطلاق مي شود. در ميان برخي از تركمنان روسري بر دو قسم بود. يكي نسبتاً ضخيم با سوزن دوزي مفصل كه به آن كورته (kurte) مي گفتند، و ديگري بافته اي از ابريشم نازك كه قينگاچ (Ggncac) نام داشت. اين روسري بر دونوع بود كه قيرمزي قينگاچ و كله قينگاچ مي گويند.
بالاق (Balak) يا شلوار زنانه كه ليفه اي است با ميان ساقي فراخ تر از ميان ساقهاي شلوار معمولي دمپاي دوساق اين نوع شلوار تنگ است و بر روي اين دمپا نقش بندي و سوزن دوزي مي كنند.
چابيت (chabit): بالا پوشي بود كه زنان تركمني بر روي پيراهن مي پوشيدند. دختران براي دوران عروس شدن نيم تنه مخصوص تهيه مي ديدند كه پر از سوزن دوزي و آويزه هايي از سكه و پولك هاي نقره بود.
افتخارات :
یک جانباز ، یک آزاده و ورزشکاران در رشته والیبال از افتخارات روستا محسوب می شوند و حاج امان قلیچ  شیر محمدلی 88 ساله مسن ترین فرد و چهره مشهور در روستا است.
صنایع دستی :
 قالی بافی ، قالیچه بافی ، جا نماز ، نمد مالی ، پشتی بافی ، خیاطی و سوزن دوزی با سوزن دوزی اصیل ، اوچمک (لباس محلی پوستی ترکمنی ) از صنایع دستی این روستا به شمار می رود .
به گزارش خبرنگار ترکمن سسی امروزه در بین ترکمن ها جز برای پوشش اسب و رویه زین برای مصارف دیگر از نمد استفاده نمی شود و جز در تعدادی از روستاهای دور افتاده، در شهرها نشانی از نمد در خانه های ترکمن وجود ندارد و به جای آن از قالی های زیبای ترکمنی برای پوشاندن کف اتاقها استفاده می کنند.
سوزن دوزی ترکمن عمدتاً در لباس زنان استفاده می شود ولی به ندرت در تزئین لباس مردان و کودکان نیز کاربرد دارد
خوشبختانه در این خطه از ترکمن صحرا صنایع دستی اصیل با نقوش ترکمنی تولید می شود اما به دلیل عدم حمایت از مشاغل خانگی این هنر ها در حال کم رنگ شدن و  فراموشی است .
بانوان کارآفرین که در راستای اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی با ایجاد کارگاه های خانگی ضمن ایجاد مشاغل برای بانوان موجب ارز آوری برای کشور شده است .قالی و فرش با ویژگی‌ های شاخص اقتصادی خود و به ویژه با دارا بودن ارزش افزوده فراوان، نقش و سهمی شایان توجه در اقتصاد مقاومتی دارد.
یکی از مهم‌ ترین ویژگی قالی و فرش دستباف به‌ عنوان یک هنر اصیل ایرانی و محصول فرهنگی و کالای سرمایه‌ ای ایجاد اشتغال برای تعدادی از خانواده‌ هاست ؛ در شرایطی که کشور هنوز از تنگنا‌های تحریم به  کلی خارج نشده و در شرایطی که در سال اقتصاد مقاومتی هستیم، می‌ توان گفت، شاه‌بیت غزل اقتصاد مقاومتی قالی و فرش دستباف است.
قالی و فرش دستباف ریشه در فرهنگ بومی مردم ترکمن صحرا دارد و هنری سنتی است که زنان این خطه  نسل به نسل آن را انتقال داده و زنده نگه داشته اند.
صنایع دستی و هنرهای سنتی از عرصه‌ های مهم در تحقق اقتصاد مقاومتی است که احیای این هنر علاوه بر حفاظت از فرهنگ اصیل بومی زمینه اشتغالزایی را فراهم کرده و رونق اقتصادی را با اندک سرمایه گذاری فراهم می کند.
صنایع دستی و قالی و فرش دستباف یکی از هنرهای دستی است که تبلور عینی اقتصاد مقاومتی است و در شرایط سخت تر شدن تحریم‌ ها به یاری اقتصاد و اشتغال کشور خواهد آمد.
این صنعت بدون سرمایه‌گذاری بالا، نقش مؤثری در ایجاد مشاغل خانگی دارد و با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی به‌ عنوان منبعی تأثیرگذار در تأمین درآمدهای ارزی کشور نیز محسوب می‌شود.
مشکلات روستا که نیاز به پیگیری دارند :
به گفته اهالی ؛ از آنجا که شغل اکثر اهالی روستا دامداری است و به دلیل کمبود آب ناچار به استفاده از شبکه آب رسانی خانگی هستند هزینه های هنگفتی برای اهالی ایجاد می کند و اصلی ترین مشکل روستای اگری بوغاز عنوان شده است . متاسفانه آب های جاری که از اطراف به این روستا هدایت می شدند بعلت احداث آب بندان ها در این مسیر قطع گشته است . از آب ذخیره شده در آب بندان جهت استفاده در کشاورزی و آبیاری محصولات کشاورزی نظیر هندوانه و دام استفاده می شود .
 مدرسه راهنمایی در این روستا وجود داشته اما بعلت به حد نصاب نرسیدن دانش آموزان طی سال های اخیر تعطیل شد و دانش آموزان جهت ادامه تحصیل باید به شهرستان گنبد مراجعه کنند که با مشکلاتی مواجه می شوند و همین امر زمینه ترک تحصیل دانش آموزان را فراهم کرده است.
طرح هادی توسط بنیاد مسکن در سال 1385 در روستا آغاز شد اما با گذشت 10 سال تا کنون به اتمام نرسیده است .
در حال حاضر جهت گرمایش از نفت سفید و بخاری برقی استفاده می کنند . این روستا فاقد کتابخانه است .
بعلت کمبود امکانات و عدم اشتغال برخی از اهالی به شهرهای بزرگ مهاجرت می کنند .
به گفته اهالی این مشکلات بارها به مسئولین از طرق مختلف منعکس شده است ولی مسئولین وعده رسیدگی آتی داده اند و زمان معینی در نظر گرفته نشده است همچنین مردم روستا خواهان پیگیری این مشکلات توسط مسئولین شهرستانی ، استانی و کشوری هستند .
در پایان از اهالی شریف و مهمان نواز روستای اگری بوغاز و شورای اسلامی روستا که ما را در تهیه گزارش همراهی کردند صمیمانه تشکر می‌کنیم.
خبرنگار : رحمت گلستانی

نوشتن دیدگاه