ترکمن سسی- «گزیده دیوان مختومقلی فراغی»، عنوان كتابي است كه «گُنبد دُردی اعظمی راد»، آن را به سفارش گروه انتشارات بین‌المللی الهدی وابسته به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي با ترجمه و شرح فارسی تدوين كرده است.
به گزارش ترکمن سسی به نقل از اداره‌كل روابط عمومي و اطلاع‌رساني سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، انتشارات بين‌المللي الهدي در سال 1393 اين كتاب را در قطع جیبی، و با تعداد صفحات 528 صفحه و شمارگان 1000 نسخه، چاپ و منتشر كرد.
کتاب «گزیده دیوان مختومقلی فراغی» با ترجمه و شرح فارسی «گنبد دردی اعظمی راد» که ویژه گویش ترکمن به طبع رسیده، با مقدمه ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، ريیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی منتشر شده است.
گفتني است؛ «گزیده دیوان مختوم¬قلی فراغی» شاعر ملی ترکمن برای اولین بار پس از درگذشت وی كه در سال 1169 هجری شمسی اتفاق افتاده بود، منتشر شده است.
بخش‌های مختلف اين كتاب شامل عناوين و مطالب «سخن آغازین»، «حرفی از شرحی بی‌نهایت»، «اشعار»، «معنی لغات و شرح اصطلاحات عرفانی»، «فرهنگ اعلام» و «منابع و مآخذ» است كه اشعار مختوم¬قلی را به زبان ترکمنی و با ترجمه فارسی در خود جای داده است.
مختومقلی، بزرگ‌ترین شاعر ترکمن است که شعر و سخن خود را در خدمت اعتلای اندیشه‌های اخلاقی، عرفانی و اجتماعی قرار داده است. یکی از ویژگی‌های شعر و سخن مختومقلی، خردگرایی اوست؛ از این منظر می‌توان او را با رودکی، فردوسی و ناصرخسرو مقایسه کرد که هر سه از شاعران خردگرا و بزرگ ایران هستند. شعر از نظر مختومقلی مرکوب است و شاعر، راکبِ آن. راکبِ این مرکوب، بدون بار اندیشه، راه به جایی ندارد؛ آن چه ارزش دارد، اندیشه است. مختومقلی عشوه‌ده و رشوه‌ستان نیست و دلبستگی‌های عادی زندگی در شعر او راه ندارد؛ هر چه هست حقیقت‌جویی و کمال‌یابی است. در جای جای کلام او با حکمت، اندرز، اخلاق و عرفان سر و کار داریم. جایگاه والای این شاعر ملی ترکمن باعث شده تا در سطح جهانی نیز فرهیختگانی همچون برتلس، الکساندر شودزکو، آ.ن ساموئیلیوویچ، نیکلای تیخاتوف و آرمینوس هرمان وامبری در مورد وی به نیکی اظهارنظر کنند.
ابوذر ابراهیمی‌ترکمان در بخشی از مقدمه خود در كتاب «گزیده دیوان مختوم قلی فراغی»، چنین آورده است: «مختومقلی فراغی، بی‌گمان و گفت‌وگو، از ادیبان و حکیمان است. اشعار ترکمنی او سال‌ها و سده‌هاست که در دل و دیده مردم، جاخوش کرده است. سراینده بیداردل و هوشمند و دل‌آگاهی که آیینه ارزش‌ها و هنجارهای مردم خویش است. وی در سراسر گفتارهایش، بر سر آن است تا هم‌زبانان و خویشاوندان سرزمینی‌اش را از دلبستگی‌های خاکی و گرفتاری‌ها و فروبستگی‌های ناخواسته برهاند و چشم‌اندازهای زیباتر و ماناتر و ارزشمندتری را فراچشم بیاورد. ارادت او به اهل بیت (علیهم السلام) را در جای جای اشعارش می‌توان دید، آرزوی پیوستن به سعدی و حافظ را نیز هم. «مختومقلی فراغی» بخشی از زیبایی‌های فرهنگی «جهان ایرانی» است.»
بخشی از ترجمه اشعار عرفانی مختوم¬قلی فراغی كه در اين كتاب آمده، به شرح زیر است:
«هیچ مخلوقی قادر به تحمل بار عشق نبود
فرشتگان هم، زمین هم، صحراها و بیابان‌ها هم
عاقبت این انسان بود که:
عشق را، این امانت الهی را پذیرفت»
و نيز بخشی از ترجمه اشعار مختوم¬قلی در ستایش اهل بیت (علیهم السلام):
«امام حسن هم نور دیدگان ما
به حرمت آن دو ما را ببخشا»
***
«خداوندا! امام حسین از دست یزید
ظلم‌ها دید و جفاها
به حرمت آن امام، ما را ببخشا»
***
«خداوندا! به حرمت امام جعفر صادق
آن اکمل فراتر از عرش
آن افضل تاج‌داران در فرش
ما را ببخشا»
شرح كوتاه از شاعر بلندپايه
در قرن یازدهم هجری، شخصی به نام مختومقلی یوناچی (1099ـ1033 هـ.ش) در شمال شرقی ایران، از قبیله گوکلان، تیره گرکز زندگی می‌کرد که بعدها جدّ اعلای مختومقلی فراغی به شمار آمد. يوناچی در 40 سالگی ازدواج کرد و 6 سال بعد صاحب پسری شد به نام دولت محمّد (1079هـ.ش.) این پسر، بعدها در اشعار و آثار خود (آزادی) تخلص کرد و در زندگی خود آثار ارزشمندی به یادگار گذاشت؛ از آن جمله است: وعظ آزادی، حکایت جابر انصار، مناجات و تعدادی غزل، قصیده، رباعی.
دولت محمد آزادی 5 پسر و یک دختر داشت؛ مختومقلی فراغی ـ که بعدها شاعری بلندپایه شد ـ سومین آنهاست (1169ـ1112 هـ.ش.). آرامگاه ابدی این پدر و پسر هم اکنون در شمال شرقی ایران، محدوده فرمانداری مراوه تپه، ناحیه آق توقای، همه ساله میعادگاه عده کثیری از عاشقان راستین و دوستداران شعر و ادب ترکمن است.
خلاقیت‌های ادبی و ظرفیت‌های شعری مختومقلی چنان عمیق و در سطح عالی بود که گروهی از پژوهشگران و دانشمندان در اواخر قرن 18 و اواسط قرن 19ميلادي. گزیدهای از اشعار او را به زبان‌های آلمانی و انگلیسی ترجمه کردند. آنگاه در آغاز قرن بیستم میلادی ـ پس از انقلاب اکتبر روسیه (1917م.) به تمام زبان‌های جمهوری‌های شوروی سابق و نیز به زبان‌های فرانسوی و لهستانی، ترجمه و منتشر شد.
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.