ترکمن سسی-عین‌العلوم گُشت یکی از باسابقه‌ترین مدرسه‌ی دینی اهل سنت در شرق و جنوب شرق ایران است.
این مركز علمی حدود ٨٠ سال است كه همواره در عرصه‌ی نشر فرهنگ و معارف اسلامی فعالیت دارد و تاكنون صدها نفر از این منبع دانش سیراب شده‌اند و اكنون به خدمت دینی اشتغال دارند.
این مدرسه‌ی دینی نقش بارزی در بیداری اسلامی و آموزش تعالیم قرآن و سنت ایفا كرده است.
بنیانگذار عین‌العلوم
سنگ بنای این چشمه‌ی علم و عرفان در سال ١٣١٨ ش. (١٣٥٨ هـ.ق.) به دست عارف و مصلح بزرگ امام سید عبدالواحد سیدزاده ملقب به «حضرت صاحب» رحمه الله نهاده شد.
ایشان فرزند شهید سید ملا غلام محمد، از تبار حضرت حسین رضی الله عنه در سال ١٢٩٠ در گُشت، از توابع شهرستان سراوان به دنیا آمد. علوم ابتدایی را در زادگاهش آموخت و سپس رهسپار شبه قاره هند شد و به فراگیری دانش پرداخت، صحاح سته را در تل حمزه پنجاب از محضر حضرت مولانا خیرمحمد مهاجر مكی (استاد حدیث در مسجد الحرام) و علم تفسیر را در شهر میان والی از مولانا حسین علی كه هر دو از شاگردان ممتاز مولانا رشید احمد گنگوهی رحمهم الله هستند، فرا گرفت. و پس از دو سال كار دعوت در ملتان، در سال ١٣١٨ به گشت برگشت و بنای مدرسه عین العلوم را نهاد و برای احیای توحید و سنت و براندازی شرك و بدعت مجاهده‌ی بسیاری نمود. وی ٣٠ مهر ١٣٧٥ درگذشت.
دورنمای اوضاع دینی بلوچستان تا نیمه‌ی اوّل قرن ١٤
در نیمه‌ی اوّل سده‌ی چهارده، اوضاع دینی بلوچستان بسیار نابسامان و تأسف آور بود. فقر فرهنگی و اقتصادی به نابسامانی اوضاع اجتماعی دامن زده بود. آداب و رسوم جاهلی، گرایش‌های شرك‌آمیز، قبرپرستی، غرور قومی و نژادپرستی شایع بود. اغلب مردم بی‌سواد و از فرهنگ اسلامی بیگانه بودند. حضرت صاحب بنابر وظیفه‌ی دینی خویش به اصلاح اوضاع و احوال مردم قیام نمود و در سه جبهه وارد شد:
جبهه‌ی اوّل: آگاهی دادن عموم مردم از طریق موعظه و ارشاد
جبهه‌ی دوم: تأسیس پایگاه علمی و آموزش تخصصی احكام و باورهای اسلامی
جبهه‌ی سوم: تألیف كتاب و رساله
در میدان نخست، با استناد به قرآن و سنت مردم را به شیوه‌ی انبیا، به توحید و یكتاپرستی فرا خواند و از عادت‌های جاهلی و شرك و بدعت برحذر داشت و به روشنگری پرداخت.
در میدان دوم به تأسیس مدرسه‌ی دینی عین العلوم اقدام نمود و با پرورش و تربیت شاگردانی مخلص و سخت‌كوش به نشر معارف اسلامی پرداخت.
در میدان سوم به منظور ماندگار كردن باورهای دینی ناب، به نگارش كتاب‌های احسن المقصود و كلید بهشت اقدام نمود؛ این دو كتاب حاوی باورهای دینی، اعتقادی و احكام با سبكی ساده و مختصر و البته جامع‌اند.
عین العلوم در زمان بانی
مولانا عبدالواحد به تنهایی امر تعلیم و آموزش شاگردان را به عهده داشت و تعداد شاگردان شبانه‌روزی كه از خارج شهر گرد هم آمده بودند، از ٣٠ – ٤٠ نفر تجاوز نمی‌كردند و عده‌‌ی زیادی از شاگردان محلی نیز وجود داشت كه مولانا به تنهایی دروس مختلف را تدریس می‌كرد. در طی همین مدت چندین نفر از محضر ایشان سند دانش آموختگی را دریافت نمودند.
دور جدید فعالیت عین‌العلوم
مولانا سید عبدالواحد در سال ١٣٣٤ مسئولیت مدرسه را به برادرزاده‌اش، جناب شیخ الحدیث علامه سید محمد یوسف حسین‌پور كه از شاگردان بارز اساتیدی هم‌چون: علامه بنوری، مفتی محمود، مولانا عبدالخالق كبیروالی، مولانا بدر عالم میرتهی و مولانا عبدالرشید نعمانی بود، واگذار نمود و خود به حق آباد هجرت نمود. علامه حسین‌پور نیز در ابتدا به تنهایی به كار تدریس و آموزش می‌پرداخت.
هم‌اكنون در این حوزه بیش از ٣٠ استاد مرد و ١٥ مدرس زن مشغول تدریس و حدود ١٥ نفر كارمند در قسمت‌های مختلف مشغول به خدمت‌اند.
بنای اصلی مدرسه از سه ساختمان جداگانه تشكیل شده است. ساختمانی كه در قسمت شمالی قرار دارد، دو طبقه و شامل ٢٤ اتاق است. طبقه‌ی هم‌كف آن خوابگاه‌های طلاب، دفتر و كلاس درس دوره‌ی حدیث می‌باشد و طبقه‌ی بالای آن سایر كلاس‌های درس و كتابخانه درسی قرار دارد. ساختمان دیگرنیز مشتمل بر ده اتاق است كه خوابگاه طلاب می‌باشد. و ساختمان سوم نیز شامل ٤ طبقه است كه طبقه هم‌كف مخصوص امور اداری و طبقات دیگر خوابگاه طلاب می‌باشد. لازم به ذكر است كه این ساختمان سوم در زلزله اخیر سراوان دچار خسارات سنگینی شد كه نیاز برای تعمیرات آن محسوس است.
چهره‌های ماندگار عین العلوم
١- بانی مدرسه، حضرت صاحب، امام سید عبدالواحد رحمه الله؛
٢- مدیر با تدبیر حوزه، حضرت شیخ الحدیث علامه سیدمحمدیوسف حسین‌پور حفظه الله؛ فارغ التحصیل قاسم العلوم ملتان (١٣٣٣) و دوره‌ی تخصص فی الحدیث از جامعة العلوم الإسلامیة بنوری تاون كراچی (سال ١٣٣٤). ایشان بنیانگذار و دبیركل شورای هماهنگی مدارس دینی اهل سنت استان سیستان و بلوچستان می باشد.
٣- معاون مدیر،واعظ مخلص و دلسوز فعال، حضرت مولانا محمد دهقان حفظه الله، عضو هیئت مدیره‌ی عین‌العلوم؛ ایشان دروس ابتدایی تا دوره‌ی سطح را از بانی و مدیر عین‌العلوم آموخته است و به سال ١٣٤١ از دارالعلوم كراچی فارغ التحصیل شده است.
٤- عالم صاحبدل، حضرت مولانا محمّد انور ملازهی حفظه الله؛ فارغ التحصیل دارالعلوم كراچی (سال ١٣٤١)؛
٥- مسؤول امور مالی و افتاء، جناب مولانا مفتی خالد دهواری حفظه الله، عضو هیئت مدیره‌ی عین‌العلوم؛ فارغ التحصیل دارالعلوم كراچی و دوره‌ی تخصص فی الفقه الإسلامی از دارالإفتاء والإرشاد ناظم آباد كراچی.
٦- مولانا ابوالحسن حسین‌بر ( ١٣٠٤ - ١٣٨٠)؛ خواهرزاده‌ی حضرت صاحب رحمهما الله فارغ التحصیل عین‌العلوم (١٣٣٣).
٧- مولانا محمّد عثمان بارانزهی رحمه الله (١٣٠٦ - ١٣٧٨)؛ اولین فارغ التحصیل عین‌العلوم در زمان مدیریت شیخ‌الحدیث (سال ١٣٣٥).
٨- مولانا فیض محمّد حسین‌بر رحمه الله (١٣٢٥ - ١٣٦٠)؛ فارغ التحصیل دارالعلوم كراچی.
٩- مولانا محمّد عیسى سیدی‌پور؛ فارغ التحصیل عین العلوم (سال ١٣٥١)، بانی مدرسه دارالتوحید و امام جمعه‌ی اسفندك سراوان.
١٠- مولانا عبدالقادر سیدزاده؛ فرزند حضرت صاحب رحمه الله، فارغ التحصیل عین العلوم (سال ١٣٥١).
١١- مولانا محمّد علم حسین‌بر؛ نائب ناظم، فارغ التحصیل دارالعلوم كراچی (سال ١٣٥٨) و دانشگاه اسلامی مدینه‌ی منوره (١٣٦٣).
١٢- مولانا عبدالكریم حسین‌پور؛ استاد محقق، ادیب و از شاعران معاصر اهل سنت ایران، فارغ التحصیل عین العلوم (سال ١٣٥٩).
١٣- مولانا عبدالقادر دهقان؛ استاد سابق عین‌العلوم و نویسنده و پژوهشگر اسلامی و عضو مركز تحقیق و ترجمه دارالعلوم زاهدان، فارغ التحصیل عین العلوم (سال ١٣٦١).
١٤- مولانا عبدالحکیم سیدزاده؛ استاد محقق عین العلوم و مسؤول مجلس علمی، فارغ التحصیل دارالعلوم کراچی (١٣٧٧).
سیستم آموزشی
سیستم آموزشی حوزه همان برنامه‌ی مقرر شده از سوی شورای هم‌آهنگی مدارس علوم دینی اهل سنت سیستان و بلوچستان است. این شورا به همت والای شیخ الحدیث علامه سید محمّد یوسف حسین‌پور و با پشتیبانی حضرت مولانا عبدالعزیز ملازاده رحمه الله پایه‌گذاری شد. این برنامه‌ی درسی برگرفته از درس نظامی (منسوب به مولانا نظام الدین سهالوی م. ١١٦١ هـ.ق.) است كه در پاكستان و هندوستان رواج دارد و اكنون به مقتضای زمان تغییراتی در آن داده شده است.
این دوره‌ی آموزشی یازده ساله می‌باشد و زبان رسمی تعلیم و تعلم فارسی و عربی است.
شعبه‌ها و شاخه‌ها
برخی از شعبه‌ها و مكاتب عین العلوم عبارت‌اند از:
أ) دارالإفتاء؛ پاسخ‌گوی سؤالات شرعی و حل و فصل كننده‌ی مناقشات و اختلافات به صورت رایگان، و برخی مسایل ارجاعی دادگاه‌ها را نیز حل و فصل می‌كند.
ب) مجلس علمی؛ كار ترجمه، تألیف و سایر امور فرهنگی را بر عهده دارد، از همان ابتدای تأسیس مدرسه با تألیف كتاب أحسن‌المقصود به قلم بنیانگذار مدرسه، كار خود را شروع كرد و سپس با انتشار نشریه‌ی حوزه‌ی علمیه‌ی عین العلوم در سال‌های ١٣٥٨ تا ١٣٦٠ كار خود را ادامه داده و با ترجمه‌ی تفسیر معارف‌القرآن دورِ جدید فعالیت‌هایش از سر گرفته شد. تاكنون ده ها اثر توسط اعضای مجلس علمی عین العلوم تدوین گردیده كه برخی از آن ها چاپ و منتشر شده است.
ج) پایگاه اطلاع رسانی سنت آنلاین. سنت آنلاین در آذرماه ١٣٩٠ رسما كار خویش را آغاز كرد و هم اینك در اختیار كاربران گرامی قرار دارد و اینك به سه زبان فارسی، عربی و بلوچی فعالیت دارد و برنامه هایی برای توسعه فعالیت های آن در دست اقدام است.
د) شعبه‌ی دو ساله‌ی تخصص در فقه اسلامی؛
هـ) شعبه‌ی دو ساله‌ی تخصص در حدیث؛
و) مدرسه‌ی دخترانه‌ی خدیجة الكبرى رضی الله عنها؛ شعبه‌ی ویژه‌ی خواهران كه در سال ١٣٧٤ افتتاح شده است و ده‌ها نفر از مناطق مختلف توانسته‌اند دروس دینی را به اتمام برسانند و هم‌اینك نیز حدود ٢٠٠ نفر در این مدرسه مشغول فراگیری علوم اسلامی هستند.
ز) شعبه‌ی حفظ قرآن مجید؛ دارای دو بخش پسرانه و دخترانه.
ح) شعبه‌ی دعوت و تبلیغ؛ نشست‌های هفتگانه با جوانان در تمام مساجد شهر و برنامه‌ی تشكیل طلاب و اساتید.
ط) كتابخانه؛ كه دارای بیش از ده هزار عنوان كتاب به زبان‌های عربی، فارسی و اردو می‌باشد و نیاز به توسعه و تجهیز آن با وسایل مدرن كتابداری احساس می‌شود.
ی) حسابداری و امور مالی؛
ك) دبیرخانه و روابط عمومی؛
ل) مكاتب حوزه؛ حوزه برای دانش آموزان (دختر و پسر) شهر گشت و مناطق عشایر نشین حومه، مكاتبی را جهت یاددهی قرآن و مبادی دین بازگشایی كرده است.
م) دوره شبانه علوم دینی: این دوره مخصوص فرهنگیان و سایر کسانی است که نمی توانند به صورت مداوم و روزانه در دروس حوزه شرکت نمایند.
طلاب شبانه‌روزی و مزایای تحصیلی
بیش‌تر طلاب حوزه غیر بومی و به صورت شبانه‌روزی و اكثر از مناطق سنی نشین ایران هستند و به طور متوسط سالانه بیش از ٤٠٠ نفر برای فراگیری قرآن و علوم و معارف اسلامی در این مدرسه ثبت نام می‌كنند كه حوزه خوراك، پوشاك و مسكن آنان را با كمك های مردمی تأمین می‌كند.
فارغ التحصیلان
نخستین فارغ‌التحصیلان حوزه در زمان بانی مدرسه: مولانا عبدالصمد دهقان‌زهی (سال ٢١/ ١٣٢٠)، مولانا دادرحمان ایرندگانی و مولانا ابوالحسن حسین‌بر (سال ١٣٣٣) هستند. تعداد كل فارغ التحصیلان عین العلوم بیش از ٨٠٠ نفر و تعداد فارغ‌التحصیلان شعبه‌ی دخترانه بیش از ١٠٠ نفر می‌باشند.
نخستین‌ها در عین العلوم
∗ نخستین ترجمان فكری اهل سنت و جماعت بر اساس فهم سلف در سیستان و بلوچستان؛
∗ نخستین مدرسه‌ای كه فارغ التحصیل رسمی به جامعه تحویل داده است؛
∗ برگزاركننده‌ی نخستین جشن فارغ‌التحصیلی طلاب‌اهل‌سنت (١٣٥١)؛
∗ نشر نخستین كتاب‌ها در زمینه‌ی عقیده و احكام توسط بانی عین‌العلوم؛
∗ نخستین مدرسه‌ای كه اقدام به چاپ و انتشار نشریه نمود؛
∗ و ...
شماره حساب‌هاي بانكي مدرسه پذيراي نذورات، زكات، صدقات و هداياي شما مردم عزيز مي‌باشد
شماره حساب سيبا (0106175712002)
بانك تجارت (2547032961)
شماره کارت: ۹۰۴۷ – ۹۹۵۳ – ۹۹۱۸ – ۶۰۳۷
منبع:سنت آنلاین
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.