ترکمن سسی - موسی توماج ایری: وقتی‌که در شماره 32 ماهنامه گل صحرا گزارش «دومین نشست مجمع عمومی همدلان توسعه گلستان» (جبهه متحد همدلان صحرا) را خواندم و به صداقت، جدیت و آرمان‌های متعالی آن در جهت توسعه و پیشرفت منطقه پی بردم؛ با تمام وجود خوشحال شدم.
سال‌ها بود که نیاز به چنین نهاد قانونی، مستقل و غیردولتی که بتواند نخبگان و صاحب‌نظران منطقه را گردهم آورد، احساس می‌شد. در قرون اخیر، «تشتت، تفرقه، اختلافات داخلی و عدم امکان گفتگو، تبادل‌نظر و مشارکت جمعی» همواره معضلی اساسی در میان ترکمن‌ها و یکی از موانع اصلی پیشرفت و توسعه آن‌ها بوده است. وحدت، انسجام و مشارکت جمعی پیش‌شرط هر توفیق بزرگ برای یک جامعه در جهت دستیابی به رشد، توسعه و تعالی است؛ چنانکه مصلحان و متفکران ما نیز همواره به آن توصیه کرده‌اند.
كونگول‌لِر یورِكلِر بیر بُلیپ باشلار
دارتسا یاغین اِرار توپراقلار داشلار
بیر سفره‌دا طیار قیلینسا آش‌لار
گوتُریلِر اُول اقبالی توركمنینگ (مختومقلی فراغی)
اما این وحدت، به معنای عدم وجود اختلاف‌سلیقه و تکثر نظرات نیست. شاید به همین دلیل، بانیان این مجمع به‌درستی و با هوشمندی از عبارت «همدلان» استفاده کرده‌اند. به این معنی که به‌جای همسانی و اشتراک افکار، باورها و سلایق، بر نیت و خواست قلبی تأکید شده است. و کدام «ترکمنِ» صادق، بالغ و مسئولی است که آرزوی رشد، رفاه، آبادانی، توسعه و پیشرفت ترکمن‌صحرا را نداشته باشد؟
بی‌تردید این بذر همدلی که کاشته شده، گامی بزرگ و تاریخی برای ساختن آینده‌ای شایسته و درخشان برای منطقه است، به شرطی که به‌درستی حمایت، حراست و هدایت شود.
دبیر مجمع (مهندس عبدالغفار رادمهر) به‌درستی یکی از موانع تحقق مطالبات و خواسته‌های مردم ترکمن‌صحرا را «عدم باور نخبگان به یکدیگر» دانسته‌اند. (گل صحرا، شماره 35) شاید به‌طورکلی این معضل را بتوان «عدم اعتماد به خود و دیگری» نامید. یکی از عوامل تعیین‌کننده در اعتمادبه‌نفس فردی «میزان توانایی‌ها و قابلیت‌های فرد» است. کم نیستند در میان نسل امروز ترکمن‌صحرا، از زن و مرد و دختر و پسر، که استعدادها و پتانسیل‌های خود را در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، هنری، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، ورزشی و ... نشان داده‌اند. پس به اتکای این توان و استعداد شخصی، باید خود را لایق و شایستۀ تأثیرگذاری در عرصه عمومی نیز بدانیم.
متأسفانه فرهنگ آموزشی و تربیتی رایج همیشه ما را صرفاً در جهت رقابت‌های فردی (که کنکور یکی از نمونه‌های بحرانی و تأسف‌بار آن است) و کسب منافع شخصی تشویق کرده است نه برای کار گروهی و جمعی. به همین دلیل شاهد موفقیت‌های شخصیِ قابل‌توجه در منطقه هستیم اما در ارزیابی کلی، ترکمن‌صحرا همچنان منطقه‌ای محروم و توسعه‌نیافته است. همان‌طور که دبیر «مجمع همدلان توسعه گلستان»، بازهم به‌درستی و به‌دقت در مصاحبه مذکور اشاره کرده‌اند؛ شرط اول تحقق خواسته‌ها و مطالبات منطقه‌ای قائل شدن نخبگان به «تقدم منافع جمعی بر منافع فردی» است. طبیعی است که از همگان نمی‌توان انتظار داشت که چنین رویکرد و منشی را در پیش گیرند اما اقلیتی از افراد مصمم که به این حد از بلوغ اخلاقی و احساس مسئولیت اجتماعی رسیده باشند که منافع فردی را در منافع جمعی بجویند؛ کافی است تا با «همدلی، ایثار و اعتماد متقابل» وظیفه حمایت، حراست و هدایت این بذر نو کاشته را بر عهده گیرند.
با توجه به پتانسیل‌های انسانی و منطقه‌ای و فراهم بودن شرایط قانونی لازم برای فعالیت‌های مدنی، نباید برای ایجاد هرگونه تغییر و تحول در جهت رشد و توسعه منطقه، منتظر اقدامات دولتی باشیم. تجربه سالیان اخیر نشان داده که توقع از و اتکای بیش‌ازحد به دولت فقط باعث یاس، سرخوردگی و انفعال بیشتر می‌شود. مردم ترکمن‌صحرا در عرصه‌های مختلف سیاسی و به‌ویژه در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری با مشارکت بالا و بیشترین درصد نسبی آرا در سطح کشور گرایش سیاسی خود را در جهت اعتدال، اصلاح و توسعه اعلام کرده‌اند. از طرف دیگر صرف‌نظر از ناآرامی مقطعی اول انقلاب در منطقه، که در آن شرایط دور از انتظار هم نبود، در سال‌های پس‌ازآن و تا به امروز ترکمن‌صحرا علیرغم مرزنشینی و اقلیت بودن؛ یکی از امن‌ترین و ازلحاظ سیاسی بی‌حاشیه‌ترین مناطق کشور بوده است.
بااینکه بذل‌توجه سران نظام و دولت به این مزایا و در نتیجه اختصاص بودجه و امکانات بیشتر به منطقه و درخواست مشارکت سیاسی در امور اجرایی و توزیع عادلانه و مُناسب مَناصب و مدیریت‌های دولتیِ استان در میان نخبگان بومیِ شایسته، توقع زیادی نیست و به‌عنوان یک حق قانونی باید پیگیر آن بود اما نباید انتظار داشته باشیم که تمام گره‌های معضلات منطقه به دست دولت باز شود. در صورت مشارکت همدلانه و صادقانۀ همگانی در قالب نهادهای مردمی، خودمان قادر به رفع بسیاری از مشکلات و برداشتن گام‌های بزرگ‌تر در جهت رشد و توسعۀ بیشتر منطقه خواهیم بود.
در اینکه استعدادهای انسانی بالایی در منطقه ترکمن‌صحرا وجود دارد، هیچ تردیدی نیست اما به دلیل فقدان نهادها و تشکل‌های مردمی قدرتمند و مؤثر، این پتانسیل‌ها در حد بسیار پایینی بهره‌وری و منفعت عمومی داشته است. «مجمع همدلان توسعه گلستان» می‌تواند این کمبود را جبران کند. ایجاد سازوکاری که بتواند نخبگان، متخصصان و صاحب‌نظران همدل و علاقه‌مند حوزه‌های مختلف را در راستای تعیین و تحقق اهداف و چشم‌اندازهای کلان در تمام زمینه‌ها به کار گیرد، می‌تواند آینده‌ای طلایی و درخشان را برای ترکمن‌صحرا و منطقه به ارمغان آورد. وقتی‌که شایستگی و قابلیت جمعی خود را در جهت پیشرفت و توسعه منطقۀ خود، که همسو با اهداف کلان ملی است، نشان دادیم قطعاً دولت نیز ناگزیر به حمایت بیشتر و قبول مشارکت عادلانه‌تر نخبگان بومی در عرصه سیاسی و مناصب و مدیریت‌ها خواهد بود.
ما به‌عنوان «ترکمن» میراثی غنی از فرهنگ قومی داریم که شاید برای بسیاری از خود ما نیز ناشناخته یا فاقد اهمیت باشد. وقتی‌که با «خودشناسی فرهنگی» به این قابلیت‌ها و ارزش‌های قومی پی ببریم، با همدلی و مشارکت جمعی می‌توانیم علاوه بر استفاده از آن‌ها در جهت شکوفایی و رشد همه‌جانبۀ ترکمن‌صحرا، دستاوردهای ارزشمند و بی‌بدیلی را نیز به مردم کشور خود و به جهانیان عرضه کنیم. این رؤیایی بزرگ، زیبا و باشکوه است و بر ماست که آن را پاس داشته و در جهت تحقق آن بکوشیم چون همان‌طور که به‌درستی گفته‌شده «صاحبان رؤیا نجات‌دهندگان جهانند. »
نکته : سایت ترکمن سسی در تاریخ 22 تیرماه 96 گفتگویی با عبدالغفار رادمهر داشته است (به آدرس لینک زیر) ، که نگارنده در یادداشت خود به بخش هایی از آن گفتگو اشاره داشته است. https://goo.gl/bjbN92
دیدگاه‌ها