ترکمن سسی - نازمحمد یگن محمدی - اولین تیم بسکتبال گنبدکاووس در دهه‌ی 30 شمسی تشکیل شد و جوانان بلندقامت آن دوره با انجام تمرینات مستمر تیم موفقی داشتند. درسال 1337 تیم بسکتبال گنبد همراه با تیم والیبال جهت شرکت در رقابت‌های قهرمانی استان مازندران به بابل اعزام شد.
بسکتبال در سال 1891م. در اسپرینگ فیلد ماساچوست آمریکا توسط یک دکترای تربیت‌بدنی کانادائی‌الاصل به‌نام جیمزنای اسمیث ابداع شد. درآن زمان جیمز دنبال ورزشی بود که کمتر از فوتبال آسیب و جراحت داشته باشد. این ورزش جدید به سرعت دردنیا گسترش یافت. چند دهه‌ی بعد به‌تدریچ این ورزش در ایران هم مورد استقبال قرارگرفت و کم‌کم رونق یافت و فعالیت‌های ورزشی آن، با تشکیل فدراسیون بسکتبال به شکل منظم‌تری ادامه پیداکرد.
از تیم‌های آن دوره ایران می‌توان از تیم پاس، تیم تاج ، تیم ارامنه و... نام برد. در سال 1951م. در بازی‌های آسیایی دهلی هند ، تیم بسکتبال ایران بعداز فیلیپین و ژاپن سوم شد. محمود مشحون که اکنون حدود 74 ساله است در سال‌های 1970 ـ 1967م. با تیم پاس در رقابت‌های بسکتبال تهران شرکت می‌کرد. ایشان که تجربه‌ی بازی در تیم باشگاهی و سابقه‌ی بازی ملی داشت، رئیس فدراسیون بسکتبال شد. در شهرستان گنبدکاووس نیز در دهه‌ی 30 تیم بسکتبال تشکیل شد و جوانان بلندقامت آن دوره با انجام تمرینات مستمر تیم موفقی داشتند. درسال 1337، تیم بسکتبال گنبد همراه با تیم والیباال جهت شرکت در رقابت‌های قهرمانی استان مازندران به بابل اعزام شدند.
اعضای تیم نسل اول بسکتبال گنبد:
مرحوم حمید پورمحمدی، احمد زهرایی، قرباد باد (بهروش)، فیروز اسکوئی، علی اسکوئی، مرحوم یحیی کاشفی، یحیی مغروری و ... در سال 1338 ناصر بخشایی ـ که بعدها از هند دکترای تربیت‌بدنی و علوم ورزشی گرفت ـ سکان هدایت بسکتبال را با همراهی مرحوم افصح وکیلی و شمشیردار به دست‌گرفت. ناصر بخشائی که مربی دانشگاه دیده و مجربّی بود، استعدادیابی را آغاز کرد. از هر کلاس یک یا دو نفر از دانش‌آموزان بلندقد سال دوم دبیرستان به بعد را گزینش کرد. تست او شامل دویدن و شوت دقیق به سمت سبد حلقه بود. با این روش بازیکنان فنی را جدا کرد و از میان 25 نفر، 15 نفر را به تیم شهر دعوت‌کرد. جوانان آن دوره امکانات نداشتند. زمین بسکتبال بُتن بود. بچه‌ها ساعت 5صبح زمین را برای تمرین آماده می‌کردند و ناصر بخشائی تا ساعت 8 صبح با تمرینات منظم و علمی خود، آنها را آموزش می‌داد و زحمت می‌کشید. در نهایت تیم الف و ب تشکیل داد و بین آنها مسابقه برگزار کرد. بچه‌ها اغلب بضاعت مالی چندانی نداشتند. دکتر بخشائی به هر دری می‌زد تا برای آنها کفش و لباس ورزشی و توپ تهیه کند. ابتدا تنها یک توپ داشتندکه آن هم زه‌وار دررفته بود. فرماندار وقت به‌علت موفقیت و پیروزی‌های این تیم، یک توپ به‌عنوان جایزه به آنها داه بود. این تیم در سال‌های بعد در گنبد فرم گرفت و بسیار تکنیکی و قوی شد.
اعضای تیم نسل دوم بسکتبال گنبد(اسطوره‌های بسکتبال ترکمن‌صحرا)
عایدی پاکزاد (متولد1323)، مشهد ماسوریان (م1323)،ارازمحمد قرنجیگ (م1324)، تیمور محمدنژاد، ارازمحمد محمدامانی، احمد سعیدی، ناصر محمدی (م1327)، داولی بحری، مرحوم قربان قره (قربان مهرزاد)، غلامرضا نمینی، فاروق آخوندزاده
در آن دوره استان گلستان نبود و تیم کلنی گنبد در چهارچوب مسابقات آموزشگاهی و آزاد استان مازندران در مسابقات شرکت می‌کردند. این تیم چندین سال پیاپی در رقابت‌های آموزشگاهی و آزاد قهرمان بلامنازع استان شد. با تیم استان خراسان در مشهد بازی‌های دوستانه داشت. مسترگان هم از بازیکنان این تیم بود. مستر بارکلی‌مور و مسترگان یک تیم آمریکایی را که احتمالاً از کارمندان مستقر درتهران و تیم کنتاکی بودند، جهت انجام مسابقه دوستانه به گنبد آوردند که از تیم گنبد شکست خوردند. تیم رده‌بالای شاهین تهران که اکثر بازیکنان آن عضو تیم ملی بودند، از ارازمحمد قرنجیگ ،عایدی پاکزاد، تیمور محمدنژاد و داولی بحری دعوت‌به‌عمل‌‌آورد. اما به‌علت عدم امکانات ورزشی و نداشتن هزینه مسافرت پیوستن آنها به تیم شاهین میسّر نشد.
تیم گنبد در مسابقات ساری، بابل، آمل، شاهی(قائم‌شهر) و مسابقات کشوری تبریز پیروزی‌های متوالی کسب کرد. به‌علت عدم تغذیه مناسب و عوامل دیگر درمسابقات کشوری گرگان مقامی کسب نکردند. در سال‌های بعد رضا مشحون که عضو تیم ملی بسکتبال ایران بود، رئیس فدراسیون بسکتبال می‌شود. در سال‌های 1346 و47 نسل سوم بسکتبال گنبد شکل می‌گیرد که چند نفر از بازیکنان قدیمی‌تر آنها را همراهی می‌کردند از جمله ارازمحمد قرنجیگ، داولی بحری، مرحوم قربان مهرزاد، عایدی پاکزاد، ناصر محمدی و اراز محمد محمدامانی.
از اعضای نسل سوم بسکتبال گنبد می‌توان از قهرمانان زیر نام برد:
عطا چوگان، ناصر محمدی، جلیل مشرقی، غفور سلامتی، عطا عیدمحمدی، خدریگان محمدی، عباس افشار، عباس منتظری، مرحوم نظرقلی قرنجیگ، علی نوایی، مهندس جواد، عبدالرحمان گلدیخانی، جلیل نوبتیانی، فرامرز مفیدی، ابراهیم سیفی، ساریانی، وجیه الهی هدایتی، ابراهیم فلاحتکار، مرحوم تاج‌محمد پاریخی، شعبان قربانزاده
تیم نسل دوم که ازآنها تحت عنوان اسطوره‌های بسکتبال ترکمن‌صحرا نام بردیم، به‌تدریج در سال‌های 46و47 میدان را به بازیکنان نسل سوم می‌سپارد. بازیکنان نسل سوم هم از اعجوبه‌های بسکتبال بوده‌اند و در بیشتر مسابقات پیروز رقابت‌ها بودند. این مسابقات در تنها زمین بسکتبال گنبد با کف بتونی و در هوای آزاد برگزار می‌شد یعنی زمین بسکتبال دانشسرای مقدماتی دختران گنبد. و یا در استادیوم رضا پهلوی سابق بابل و یا در استادیوم گرگان برگزار می‌شد. بازیکنان امکانات نداشتند اما غیرت و همّت داشتند. با انجام تمرینات سخت و تلاش فراوان در رقابت‌های آموزشگاه‌ها و آزاد و مسابقه با تیم‌های کُلُنی شهرستان‌ها و یا تیم‌های باشگاهی از جمله تیم‌های پاس تهران که اکثر بازیکنانش عضو تیم ملی بودند و تاج گرگان شرکت کرده و با بردن آن تیم‌ها روی سکوهای قهرمانی می‌ایستادند و مایه افتخار دوستداران ورزش و همشهریان خود بودند. مردم آنها را تشویق می‌کردند. سکوهای تماشاگران همیشه پر بود. ساختمان دانشسرا دوطبقه بود و پنجره‌های آن مشرف به میدان مسابقه بود و بچه‌های دانشسرایی هم می توانستند مسابقات را تماشا کنند و بازیکنان را تشویق بکنند.
نسل چهارم بسکتبال گنبد (تیم جوانان در سال 1349)
مرحوم حالی پاکزاد، مرحوم نظرقلی قرنجیگ، آشورمحمد مجرد، مرحوم حاجی رحیم خالدزاده، حمید چوگان، مسعود اساسی، سرابی‌زاده، موخی نیک‌پی، نازمحمد یگن محمدی، مصطفی فضلی، بهارتهرانی
نسل پنجم بسکتبال گنبد
از بسکتبالیست‌های آن دوره می‌توان به بازیکنان زیر اشاره کرد:
نورمحمد گنبدی، جمشید آخوندزاده، خلیل نوبتیانی، امین روشنی، طواق ندیمی، کریم کر، علی اکبری، حسن بحری، هوشنگ نیازی، آذری
ترکیبی از اعضای تیم‌های نسل‌های چهارم و پنجم بر تیم پلیس چین در سالن نقی پناهی گنبد غلبه کرد.
تیم بسکتبال دختران گنبد
تیم بسکتبال دختران گنبد تحت نام تیم تاج گنبد در دهه‌ی 40 و اوایل دهه 50 با سرمربی‌گری فاروق آخوندزاده و مربیگری احمد سعیدی با پیروزی برتمامی تیم‌های شهرهای مازندران، قهرمان شد و به مدال طلا دست یافت. این تیم در رقابت‌های کشوری رتبه ششم را ازآن خود کرد. بازیکنان دختر بسکتبالیست آن دوره عبارت بودند از: حلیمه‌خاتون (منیره) حقیری، سوسن ضیایی، فریده گلستانی، مهندس آی‌سل قره‌داغلی، بی‌بی آرتقی، علیدوستی، فرشته آخوندزاده، ملیحه مشکینی، کبری کیانپور
پرافتخارترین بسکتبالیست ترکمن‌صحرا
عطا عیدمحمدی فرزند نورجان متولد کمیش‌دفه در 1330 است. تحصیلات ابتدایی را تا سال پنجم در کمیش‌دفه و ششم ابتدایی را در دبیرستان سیروس گنبد،ادامه داد و در سال 1351 از دبیرستان کاوس دیپلم ریاضی گرفت. دوران خدمت خود را در کسوت سپاه‌دانش در تربت‌حیدریه گذراند. دوران دانشکده خود را در رشته تربیت‌بدنی از دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی (مدرسه عالی ورزش سابق) در سال 1358 به اتمام رساند. در دوران تحصیل برای اولین بار درسال 1354 به تیم ملی دعوت شد. در آن زمان مربی تیم ملی بسکتبال مرحوم مهندس محمود عدل بود و از بازیکنان تیم ملی در آن زمان نادر کاشانی، رضا مشحون، مظفر بنی‌هاشم، جعفر قره‌خانی، امیر سبکتگین، مرحوم رضا اسماعیلی، مجید لاجوردی، فرهاد حجیر بودند.
عطا عیدمحمدی عضو تیم دانشگاه و عضو تیم بسکتبال تاج ایران و تیم ملی در مسابقات گوناگون بود از جمله: در مسابقات دوستانه با باشگاه‌های آمریکا، ارمنستان، ترکیه، چین تایپه، کره، جام ملت‌های اسلامی در ازمیر ترکیه درسال 1359، مجارستان، رومانی، در سال 1360 جام ملت‌های آسیا در کشور هندوستان شرکت داشت. ایشان در کلاس‌های مربیگری بین‌المللی شرکت کرد و عضو کمیته آموزش فدراسیون بسکتبال و مدرس رسمی کلاس‌های مربیگری بود و17 سال سابقه تدریس مربیگری را دارا می باشد. کتاب«ایده‌های تمرینی مهارت‌های بسکتبال» از تألیفات عیدمحمدی است که از سوی فدراسیون در کل ایران توزیع شد. وی مربی تیم ملی دانش‌آموزان اعزامی به برزیل بود و در دوره‌هایی عضو مربیان تیم ملی بسکنبال ایران هم بود. عطاعیدمحمدی عضو کمیته آموزشی فدراسیون بسکتبال، بنابه دعوت اسحاق عبدالله‌زاده رئیس هیئت بسکتبال گنبد درسال 1393 به گنبد آمد و تفاهم‌نامه‌ای بین هیئت و آموزش و پرورش منعقد شد. وی با گزینش حدود 80 نفر بازیکن مستعد 8تا11 ساله کار آموزش بسکتبال پایه را آغاز کرد. اولین دوره مینی بسکتبال را در غالب 3 تیم الف و ب و ج تشکیل داد. این استاد ورزش برجسته، زحمات طاقت فرسایی را در راستای تربیت فرزندان این مرز و بوم متحمل شد. سبک خاص استاد عیدمحمدی، « روش دفاعی الگوهای تمرینی»در ایران مشهور است.
از شاگردان عیدمحمدی در شهرستان گنبد:
ایرج صداقتی که بازیکن تیم ملی امید ایران شد، جمشید قرنجیگ، آشور صالح‌پور، نازمحمد گنبدی، صالح گنبدی، بهروز ساریانی(جزو 15 نفر دعوت‌شده به تیم ملی جوانان)، حافظ کیانی، بهروز فصیحی، اسلام‌بردی آق (عضو تیم منتخب مازندران جهت شرکت در مسابقات آلما آتای قزاقستان).
مقدمات، تدارکات، پشتیبانی و شرایط لازم برای اوج گرفتن بسکتبال:
1ـ لزوم اسپانسرهای مالی قوی،دلسوز
2ـ تأمین همه جانبه بازیکن اعم از بیمه، حقوق مکفی، تأمین آتیه و قراردادهای حمایتگر
3ـ سالن‌های بزرگ استاندارد و با امکانات کافی (کف به عمق 40 سانتی متر اسفنجی، با روپوش پارکت، به گونه‌ای که کف سالن نرم بوده و نیروی وارده وزن بدن را هنگام پرش‌ها خنثی کند و صدمات و آسیب‌های جدی بر ورزشکار وارد نیاید. در گنبد فقط سالن المپیک پارکت دارد ولی محوطه زمین بسکتبال کوچک است و با نصب دستگاه مستقرکننده سبد حلقه شیلد آلمانی همخوانی ندارد درحالی که در گرگان 7و8 سالن پارکت دارد.
4ـ سرمایه‌گذاری اساسی برای تربیت بازیکن از سنین نونهال، نوجوان و جوان تا بزرگسال به ویژه فونداسیون و پایه‌ریزی مستحکم و قوی.
5 ـ استفاده از تجربیات ارزشمند پیشکسوتان و دعوت از آنها به جلسات مشورتی در این حوزه. 
عکس تیم بسکتبال و والیبال گنبد اعزامی به مسابقات استان مازندران 1336 شمسی (تصویر بالا)
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی به اشخاص، قومیت‌ها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزه‌های اسلامی منتشر نمی‌شود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال می‌شود.