ترکمن سسی-آیا توسعه گردشگری، آشوراده را به سرنوشتی تلخ دچار خواهد کرد؟ این جزیره بکر و حفاظتشده که بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله است قرار است بهزودی تبدیل به منطقه گردشگری شود.
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که در دولت هشتم نیز موافق واگذاری آشوراده بود، سال 93 موفق شد همزمان با داغ شدن موضوع گردشگری در کشور در جلسات هیأت دولت اعتماد اعضای کابینه و شخص رئیسجمهور را نسبت به واگذاری جزیره آشوراده جلب کند. پس از این پیگیریها بود که با انعقاد تفاهمنامه همکاری با سازمان میراث فرهنگی، مسیر واگذاری این جزیره هموار شد.
دیماه سال93 بود که مسعود سلطانیفر، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در پاسخ به همشهری از تأکید دولت بر ادامه روند تغییر کاربری آشوراده خبر داد و گفت: «تصمیم دولت در موضوع تغییر کاربری جزیره آشوراده به زون گردشگری با رعایت تمامی قوانین و مقررات و ملاحظات زیستمحیطی اتخاذ شده و با قوت و قدرت اجرایی میشود.» سازمان بازرسی کل کشور اما در نامهای به سازمان حفاظت محیطزیست خواسته بود روند واگذاری و تغییر کاربری جزیره آشوراده متوقف شود.
چند روز پیش از گفتوگوی سلطانیفر با همشهری، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست و رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در حاشیه نشست هیأت دولت، حساسیتهای ایجاد شده در تغییر کاربری جزیره آشوراده را بررسی کردند.
اگرچه از جزئیات این مذاکره اطلاعی در دست نیست اما سعید شیرکوند، معاون سرمایهگذاری و برنامهریزی سازمان میراث فرهنگی عصر همان روز که 2معاون رئیسجمهور در حاشیه جلسه هیأت دولت حساسیتها را بررسی کرده بودند، نامه ارسال شده سازمان بازرسی به سازمان حفاظت محیطزیست را تکذیب کرد و از آن بهعنوان خبرهای خودساخته رسانهها نام برد.
همان زمان سازمان بازرسی کل کشور در سایت اطلاعرسانی خود وجود چنین نامهای را تأیید و به نقل از معاون سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرد چنین نامهای در 25 آذر ماه به سازمان حفاظت محیطزیست ارسال شده است.
اصرار بر گشودن درهای آشوراده
مسعود سلطانیفر، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی اما در پاسخ به سؤال همشهری درخصوص نامه بازرسی کل کشور گفته بود، هنوز هیچ اقدامی در آشوراده صورت نگرفته که سازمان بازرسی بخواهد برای توقف آن ورود کند.
به گفته رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، براساس تفاهم با سازمان حفاظت محیطزیست، آشوراده با هماهنگی مسئولان استان در مرحله انتخاب مشاور برای انجام مطالعات تکمیلی است و مطالعات تکمیلی براساس همان تفاهم انجام شده با سازمان حفاظت محیط زیست با رعایت مسائل قانونی و زیستمحیطی اجرا میشود و جای نگرانی وجود ندارد.
او اما تلویحا اعتراض انجمنهای زیستمحیطی و رسانهها در واگذاری آشوراده و تغییر کاربری این جزیره را جوسازی، جنجالسازی و هیاهو خواند و گفت که به دور از همه این مسائل در آشوراده کار را به پیش میبرند.
توجیه مسئولان سازمان میراث فرهنگی در ماجرای واگذاری و تغییر کاربری جزیره آشوراده این بود که این جزیره متروکه است و در میان علفزارهای آن مارها و جانوران موذی برای ساکنان جزیره مزاحمت ایجاد میکنند.
تصمیم ابتکار نهایی شد
در تازهترین اقدام اما رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در نامهای به استاندار گلستان موافقت نهایی این سازمان با طرح طبیعتگردی آشوراده را ابلاغ کرد. در متن این نامه آمده است: «بازگشت به نامه شماره95/3/15309 مورخ95/6/1 معاون محترم امور عمرانی استانداری و پیرو نشست اخیر و بازدید صورت گرفته از جزیره آشوراده در راستای اجرایی شدن مصوبه کاروان تدبیر و امید در استان گلستان، ضمن بررسی آخرین نسخه پیشنهادی استانداری به اطلاع میرساند پیادهسازی طرح گردشگری فوق با ملحوظ نمودن شرایط و توصیهها و رعایت ضوابط و مقررات متعارف مورد تأیید است.»
در ادامه نامه سازمان حفاظت محیطزیست آمده است: طرح گردشگری جزیره آشوراده مشمول ارزیابی اثرات زیستمحیطی و تأیید در کمیته 2جهت صدور مجوز برای آغاز فعالیت است و ضوابط مدنظر این سازمان باید در طرح پیشنهادی رعایت شود.
در بخش ضوابط سازمان حفاظت محیطزیست برای تغییر کاربری آشوراده به زون گردشگری آمده است: تمامی فعالیتها و اقدامات مورد تأیید قابل انجام جزیره آشوراده در محدوده طبیعتگردی تعیین شده در نقشه پیوست امکانپذیر است. همچنین ضروری است جانمایی کاربریها در پهنه زون مسیر طبیعتگردی تعیین شده در نقشه پیوست، توسط مشاور همراه با نقشه سایت پلان و نقشه جزئیات تهیه و ارائه شود.
در این دستور آمده است: احداث باغ موزه حیات وحش مشروط بر عدم ایجاد باغ وحش و نگهداری نمونههای زنده (بهدلیل احتمال شیوع بیماریهای حیات وحش در پناهگاه میانکاله و تداخل گونهها و...) با نمایش نمونههای تاکسیدرمی گونههای بومی کشور به عنوان بخشی از مرکز بازدیدکنندگان جزیره (با توجه به اهمیت مقوله آموزش در مراکز بازدیدکنندگان) قابل احداث است و ایجاد آکواریوم نیز با رعایت ضوابط خاص دفتر تخصصی سازمان حفاظت محیطزیست در مرکز بازدیدکنندگان قابل انجام است.
براساس آنچه سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده است، فعالیتهای سایت ورزشی نیز باید شامل امکانات غیرموتوری باشد و احداث مجتمع ورزشگاهی در آشوراده ممنوع است. زون تفریحی کودکان نیز باید دارای فعالیتهای سبک بازی کودکان باشد نه احداث شهربازی.
براساس این دستور، سایت ورزشها و تفریحات آبی شامل پلاژ شنا، قایق رانی غیرموتوری و ماهیگیری بدون احداث نهر و دریاچه مصنوعی با هماهنگی اداره شیلات صورت میگیرد. همچنین سایت طبیعت گردی آشوراده حداکثر تا 200 متر مجاز به پیشروی به داخل آبهای خلیج گرگان است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده است: راه تردد بازدیدکنندگان جزیره نیز از مسیر آبی تردد قایق رانی بندرترکمن از طریق اسکله گردشگری جزیره است و طراحی یک اسکله جدید به منظور ساماندهی قایقها و ورود طبیعت گردان در منتهیالیه ضلع غربی محدوده 48 هکتاری جزیره در نزدیکی مرکز بازدیدکنندگان با رعایت ضوابط و ملاحظات زیستمحیطی امکانپذیر است. همچنین ورود گردشگر به آشوراده نیز باید مطابق با ظرفیت برد پهنه طبیعتگردی جزیره باشد و طراحی سازهها با استفاده از روشهای نوین اکوتکنیک، متناسب با شرایط محیطی با مصالح بومی و براساس اصول معماری منظر و ضوابط احداث اکولوژ مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست ممکن است.
سازمان محیط زیست از بهرهبردار آشوراده نیز خواسته است نحوه تأمین منابع آبی مورد نیاز و مدیریت پسماند و پساب را بهطور دقیق مشخص کند. در فعالیتهای گردشگری جزیره آشوراده پیادهروی، عکاسی، پرندهنگری، نجوم، اسبسواری و دوچرخهسواری نیز باید امکان پذیر شود که سازههای موقت قابل نصب در این زون، شامل سایبان و آلاچیقهای سبک، سکوی چادر، سرویسهای بهداشتی سپتیک، برجک دیدهبانی و رصد پرندگان و ستارگان، کانکسهای کوچک ارائهدهنده خدمات اولیه گردشگری و مراکز ارائهدهنده خدمات گردشگری مانند دوچرخهسواری و اسبسواری نیز تعبیه میشوند.
توصیههای ابتکار برای اداره بهتر سایت گردشگری آشوراده
معصومه ابتکار در بخش توصیهها به سرمایهگذار و بهرهبردار جزیره آشوراده آورده است: با توجه بهوجود رستوران در جزیره، به جای احداث رستوران جدید از فضای رستوران موجود استفاده شود و امکان برپایی غرفههای ارائهکننده صنایعدستی و محصولات بومی و محلی نیز محدود باشد. کمک به ساماندهی، ارتقا و پشتیبانی مرکز امداد فک خزری نیز از دیگر توصیههای سازمان حفاظت محیطزیست به بهرهبردار گردشگری جزیره آشوراده است. بهرهگیری از انرژی خورشیدی، بازیافت آب باران، بازیافت مواد زائد و تهویه طبیعی از دیگر پیشنهادهای سازمان حفاظت محیطزیست در تغییر کاربری جزیره آشوراده است.
سازمان محیطزیست در نامه تغییر کاربری جزیره آشوراده به بهرهبردار یادآور شده است که در طرح پیشنهادی، نحوه همکاری با سازمان حفاظت محیطزیست به جهت مشارکت در برنامههای حفاظتی جزیره آشوراده و نیز چگونگی مشارکت جوامع محلی، هیچ مطلبی ارائه نشده که لازم است این بخش نیز براساس مفاد مندرج در طرح مدیریت پناهگاه حیاتوحش میانکاله به طرح پیشنهادی افزوده شود.
این سازمان همچنین به بهرهبردار یادآور شده است: ایجاد بازار روسها و سایر بازارهای مشابه و انجام فعالیت بالنسواری بهدلیل همخوان نبودن با سیستمهای مدیریت زیستبومی و ذخیرهگاهی امکانپذیر نیست و ایجاد بازار ماهی و میگو بهدلیل احتمال بالای آلودگی و محدودیت صید در جزیره آشوراده در طرح جایگاه ندارد.
بنا بر اعلام سازمان حفاظت محیطزیست تأیید اجرای طرح بهرهبردار به معنای موافقت با واگذاری مالکیت اراضی ملی در پناهگاه حیات وحش میانکاله نیست. همچنین حدود 12 هکتار از اراضی موسوم به 48هکتاری واقع در شرق جزیره آشوراده نیز هماکنون جزء اراضی ملی است که به منظور اجرای طرح گردشگری منطبق با زون تفرجی تیپ دو، قابل برنامهریزی است.
محمد باریکانی-روزنامه همشهری
- نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- نظرات حاوی مطالب کذب، توهین یا بیاحترامی به اشخاص، قومیتها، عقاید دیگران، موارد مغایر با قوانین کشور و آموزههای اسلامی منتشر نمیشود.
- نظرات بعد از ویرایش ارسال میشود.